Verzorging

Wanneer iemand is overleden, wordt hij of zij voor de laatste keer verzorgd. De meeste mensen die sterven zijn schoon en daarom is de laatste verzorging meestal meer een ritueel dan een echt noodzakelijke wasbeurt. Bovendien vormt het lichaam van nature een soort beschermlaagje dat er juist door flink te wassen weer af zou gaan. Daarom wordt een overledene licht gewassen en krijgt hij of zij schone kleren aan.
Wanneer een overledene niet schoon is, bijvoorbeeld omdat hij of zij een ongeluk heeft gehad, onder het bloed zit of urine of ontlasting heeft laten lopen dan is een goede wasbeurt natuurlijk wel belangrijk.

De verzorging kan thuis gebeuren of in de verzorgingsruimte van het rouwcentrum. De familie kan de verzorging zelf doen, in samenwerking met de uitvaartbegeleider of het overlaten aan de uitvaartbegeleider. Het is afhankelijk van de wensen van de familie wat er moet gebeuren.

De familie kiest uiteraard de kleding die de overledene aankrijgt. Advies is om kleding mee te geven waar de overledene zich altijd prettig in voelde. Als opa altijd een hekel had aan dat stijve, nette pak waarom zou je hem daar na zijn dood nog mee plagen? Bovendien is het voor kinderen die op rouwbezoek komen veel fijner als ze de overledene zoveel mogelijk kunnen zien als de persoon die ze gekend hebben. Dus als papa altijd sportieve kleren aanhad, dan kan hij het beste ook in sportieve kleren opgebaard worden. Soms is zelfs een pyjama te verkiezen boven het nette pak. Als de kleinkinderen opa, vanwege zijn ziekbed, al maanden alleen maar in pyjama gezien hebben, dan kan het voor hen raar overkomen als opa ineens weer kleding aanheeft. Het is het mooiste als er kleding met lange mouwen aan wordt gedaan. Iemand die overleden is kan namelijk wat blauwe plekken op de armen hebben.
Schoenen worden meestal niet aangedaan, wel sokken. Dames hebben vaak panty's aan hoewel begraafplaatsen liever niet zien dat mensen synthetische stoffen aanhebben vanwege het milieuaspect. Bij een begrafenis op de natuurbegraafplaats is het gebruikelijk dat er gekozen wordt voor biologisch afbreekbare kleding. 

Wie de laatste verzorging doet, is een besluit van de nabestaanden. Er zijn vele varianten mogelijk.

• De familie doet de verzorging helemaal zelf.
• De familie doet de verzorging zelf maar vraagt aan de uitvaartbegeleider om er bij te blijven en zo nodig aanwijzingen te geven.
• Familieleden doen de verzorging samen met de uitvaartbegeleider.
• De uitvaartbegeleider doet de verzorging in aanwezigheid van familieleden.
• Bij de verzorging is niemand van de familie aanwezig.

In al deze varianten is het zowel mogelijk om de verzorging thuis te doen of in het rouwcentrum.

De kleding of het nachtgoed van de overledene worden uitgedaan en indien gewenst teruggegeven aan de familie. De overledene wordt gewassen. Naar wens van de familie gebeurt dit met zijn of haar vertrouwde zeep, washandje en handdoek of met materialen die de uitvaartbegeleider meebrengt. Wanneer de overledene een pacemaker heeft en een crematie voorzien is, moet de pacemaker weggehaald worden. Dit doet de uitvaartbegeleider.

De kleren worden aangedaan. Naar wens van de familie krijgt de overledene sieraden en horloge om, de bril op en worden eventuele belangrijke attributen toegevoegd (een wandelstok, foto, voetbal, knuffeldieren).

De haren worden in orde gemaakt. Soms beperkt zich dit tot kammen, met name bij dames vergt het kapsel meer tijd en aandacht. Met behulp van (informatie van) de familie wordt geprobeerd het kapsel zoveel mogelijk in de staat terug te brengen zoals men de overledene kende. De scheiding aan de juiste kant, netjes of juist een beetje speels, glad of krullen. Een foto kan daarbij zeer behulpzaam zijn.

Wanneer iemand een gebit heeft, wordt dit zo snel mogelijk weer ingebracht in de mond. Juist bij de mond is het van belang dat die in orde is. Soms moeten er wat hulpmiddelen gebruikt worden om te zorgen dat de mond van de overledene er weer vertrouwd uitziet. Dat kan bijvoorbeeld een kinsteun zijn zodat de mond dicht blijft.

Soms worden de handen gevouwen en een enkele keer krijgt de overledene een rozenkrans tussen de vingers. Eigenlijk gebeurt dit alleen nog maar bij oudere mensen. Meestal worden de handen over elkaar heen gelegd.

Thanatopraxie

Er is een behandeling aan het lichaam mogelijk dat het lichaam conserveert gedurende tien dagen. Na deze behandeling is het koelen van het lichaam niet meer nodig. Ook de achteruitgang van het lichaam zal minimaal zijn.

Tijdens de thanatopraxie behandeling wordt een conserverend middel de bloedbaan van de overledene ingebracht en worden alle eigen lichaamsvloeistoffen afgevoerd. Ondertussen wordt het lichaam zacht gemasseerd om een goede verdeling van de conserverende vloeistof te krijgen. Na de behandeling kan de overledene gewoon verzorgd en gekleed worden door de familie, indien gewenst.

Door thanatopraxie kunnen tekenen van een eventuele ziekte vervagen of zelfs verdwijnen. De donkere vlekken die ontstaan bij de oren en de handen (de zogeheten lijkvlekken) verdwijnen veelal.